IP-code

Welke IP-code moet er in het Programma van Eisen komen voor instrumentarium voor de Orthopedie, vroeg de Klinisch Fysicus. IP-code? Als DSMH wist ik even niet wat er werd bedoeld. Na wat speuren op internet werd het duidelijk. Hieronder een korte uitleg.

Betekenis

IP is de afkorting voor International Protection Rating of ook wel Ingress Protection genoemd. Het wordt vooral voor elektrische apparaten gebruikt. Volgens Wikipedia is het een aanduiding voor de mate van beveiliging van de constructie van elektrische of elektronische apparatuur tegen eigen schade door gebruik in ‘vijandige omgevingen’ en tegen eventueel gevaar voor de gebruiker.

Norm

Vocht en elektriciteit gaan niet goed samen. Voor apparatuur is het dus belangrijk om te bepalen in hoeverre ze bestand zijn tegen vocht. Dit alles voor een veilige omgeving. De IP-aanduiding is internationaal genormaliseerd in de norm NEN EN IEC 60529 ‘Degrees of protection provided by enclosures’. Met de IP-code weet je in hoeverre elektrische apparaten bestand ofwel afgedicht zijn tegen binnendringen van objecten, water, stof of onverwacht of onjuist contact.

Codering

De IP-code bestaat uit de letters IP gevolgd door twee cijfers. Het eerste cijfer na de letters IP geeft aan in hoeverre het apparaat (eigenlijk de behuizing) bestand is tegen aanraken en het binnendringen van vreemde voorwerpen (vingers of gereedschap) en stof. De gradatie loopt van IP0x tot en met IP6x. Het tweede cijfer geeft informatie over het niveau van apparatuurbescherming binnen in de behuizing tegen het binnendringen van water. Hier zijn tien gradaties (IPx0 tot en met IPx9) voor bedacht. Een heel enkele keer zie je dan nog een derde cijfer of letter en die staat dan voor mechanische krachten bijvoorbeeld voor druk of stootenergie. Dit is echter niet officieel opgenomen in de bovengenoemde norm.Welke IP-code moet er in het Programma van Eisen komen voor instrumentarium voor de Orthopedie, vroeg de Klinisch Fysicus. IP-code? Als DSMH wist ik even niet wat er werd bedoeld. Na wat speuren op internet werd het duidelijk. Hieronder een korte uitleg.

Betekenis

IP is de afkorting voor International Protection Rating of ook wel Ingress Protection genoemd. Het wordt vooral voor elektrische apparaten gebruikt. Volgens Wikipedia is het een aanduiding voor de mate van beveiliging van de constructie van elektrische of elektronische apparatuur tegen eigen schade door gebruik in ‘vijandige omgevingen’ en tegen eventueel gevaar voor de gebruiker.

Norm

Vocht en elektriciteit gaan niet goed samen. Voor apparatuur is het dus belangrijk om te bepalen in hoeverre ze bestand zijn tegen vocht. Dit alles voor een veilige omgeving. De IP-aanduiding is internationaal genormaliseerd in de norm NEN EN IEC 60529 ‘Degrees of protection provided by enclosures’. Met de IP-code weet je in hoeverre elektrische apparaten bestand ofwel afgedicht zijn tegen binnendringen van objecten, water, stof of onverwacht of onjuist contact.

Codering

De IP-code bestaat uit de letters IP gevolgd door twee cijfers. Het eerste cijfer na de letters IP geeft aan in hoeverre het apparaat (eigenlijk de behuizing) bestand is tegen aanraken en het binnendringen van vreemde voorwerpen (vingers of gereedschap) en stof. De gradatie loopt van IP0x tot en met IP6x. Het tweede cijfer geeft informatie over het niveau van apparatuurbescherming binnen in de behuizing tegen het binnendringen van water. Hier zijn tien gradaties (IPx0 tot en met IPx9) voor bedacht. Een heel enkele keer zie je dan nog een derde cijfer of letter en die staat dan voor mechanische krachten bijvoorbeeld voor druk of stootenergie. Dit is echter niet officieel opgenomen in de bovengenoemde norm.

In de tabel onderaan het artikel is de indeling opgenomen voor de beschermingsgraad tegen aanraking en binnendringen van vaste voorwerpen (de eerste en tweede kolom) en voor de beschermingsgraad tegen water (de derde en vierde kolom). De tekst in de tabel is niet de originele tekst uit de norm, maar is een vereenvoudiging.

Lampen

Misschien begint er iets te dagen. De IP-codes worden ook op lampen vermeld. Je weet dan of de lamp voor binnen en/of buiten geschikt is en of het bijvoorbeeld in de badkamer gebruikt kan worden. De veel gehanteerde IP-codes voor de badkamer zijn IP21, IP44 en IP65. De IP21 lamp kan tegen aanraking en tegen verticaal vallende druppels, maar is niet plens- en spatwaterdicht en mag zeker niet dicht bij de douche geplaatst worden. De IP65 lamp daarentegen wel.

Medische hulpmiddelen

Voor de klinisch fysicus is een IP-code geen onbekende term en voor de klussende medemens die de badkamer of keuken verbouwd heeft, wellicht ook niet. Maar wat heeft dit alles te maken met medische hulpmiddelen en een Programma van Eisen en vooral wat moet je er als DSMH mee?

In de IFU’s van chirurgisch instrumentarium is het hanteren van IP-codes geen gemeengoed. Althans, ik heb ze nooit gezien, maar ik heb er ook nooit zo op
gelet.

Het door de chirurg gebruikte reusable instrumentarium is in de afgelopen tijd veel complexer geworden. Steeds vaker wordt het CSA-instrumentarium ter sterilisatie aangeboden waarin elektronica of een accu verwerkt is. Denk aan de boor- en zaaginstrumenten, denk aan sondes of endoscopen. Sondes bijvoorbeeld kunnen heel vaak, vanwege de kwetsbare elektronica, niet in de instrumentenwasmachine gereinigd en gedesinfecteerd worden. Vreemd dat er geen IP-codes op deze instrumenten vermeld worden want ze komen tijdens de reiniging, desinfectie en sterilisatie wel in contact met water en vocht.

In IFU’s kom je vaak termen tegen als ‘niet onderdompelbaar’, ‘niet machinaal reinigbaar’. Soms is het verwarrend want dan geeft de fabrikant aan dat het niet in de wasmachine kan, maar het kan wel handmatig gedesinfecteerd worden in een bak met desinfectans of alcohol. Het kan dus blijkbaar niet tegen waterstralen, maar wel tegen onderdompeling. Heeft dit dan iets te maken met drup-, spat-, plens- of sproeidicht, heeft het te maken met het feit dat het hulpmiddel niet tegen
de hoge temperatuur van de thermische desinfectie kan, of heeft de fabrikant een machinale reiniging en desinfectie gewoonweg niet gevalideerd?

In Nederland willen wij dat alle reusable instrumenten/hulpmiddelen machinaal gereinigd en gedesinfecteerd kunnen worden. Anders keuren we het (het liefst) af. En dat alles omdat we graag reproduceerbare en valideerbare processen willen hebben. In het Programma van Eisen kunnen we dan aangeven dat ze minimaal IPx5 moeten zijn.

Misschien zouden we de IP-code moeten uitbreiden met een derde getal voor bijvoorbeeld temperatuur. Te denken valt aan: kan tegen maximale temperatuur van 25oC, 65oC of maximaal 96oC. Of nog een vierde getal of letter voor druk.

Tenslotte

Maar misschien gaat dit alles te ver en hebben we geen IP-codes nodig om het reusable elektrisch/ elektronisch instrumentarium goed te kunnen reinigen en desinfecteren en is het slechts een gedachtenspelerij van mij.

Ondertussen weet je nu wel iets over de IP-codes. Overigens, in het Programma van Eisen is uiteindelijk geen IP-code opgenomen voor het reusable instrumentarium.

Diana Bijl – Detrie
DSMH/DSRD/Deskundige Infectiepreventie
Voorzitter Normcommissie 301.081
Diana Bijl Consultancy

Tabel beschermingsgraad